12 Denkfouten & Cognitieve Biases
Denkfouten van mensen of klanten. Ook wel een cognitieve bias genoemd. Denkfouten maken we allemaal. Heel vaak zelfs. Maar eigenlijk ontkennen we altijd dat we denkfouten maken.
De 12 grootste cognitieve biases
Wat is een cognitieve bias?
Een cognitieve bias is een denkfout in ons brein. Onze hersenen willen snel een beslissing maken. Maar door die snelheid ontstaan er fouten: cognitieve biases. Beslissingen waar we langer over na zouden moeten denken, maakt ons brein sneller dan goed voor ons is. Er zijn 188 biases. Wij tonen de top 12.
Cognitieve bias: ons brein maakt te snel een beslissing.
1. Framing bias
Bij framing kleur je jouw bericht. Het is niet objectief maar subjectief. Framing is een duidelijke breinfout. Jij denkt dat je informatie nuchter kunt beoordelen. Maar dat klopt niet. Jij wordt (onbewust) beïnvloed. Je wordt ‘geframed’, zoals dat heet.
2. Cognitieve dissonantie
Cognitieve dissonantie wil zeggen: mensen vinden het niet fijn om verkeerde keuzes te maken. Die keuzes botsten dan met hun overtuiging of gevoel. Dat heet een cognitief dissonante bias. Dat dissonante gevoel willen ze verbeteren of reduceren.
3. Self-serving bias
Bij de self-serving bias vinden we dat we zelf verantwoordelijk zijn voor onze successen (interne attributie), maar dat omstandigheden verantwoordelijk zijn voor ons falen (externe attributie). Deze bias heeft dus ook te maken met de attributietheorie.
4. Endowment effect
Bij het endowment effect geven we extra waarde aan iets wat we bezitten. Ten opzichte van iets wat we niet bezitten. Een bank in je huis krijgt waarde, alleen maar omdat het jouw bank is. Hoe langer we iets hebben, hoe meer het waard wordt.
5. Nudging
Via Nudging geef je personen (voor hen onbewust) een duw in een bepaalde richting. Je toont aan dat de ene optie eigenlijk beter is dan de andere. Mensen zijn geneigd om de optie te kiezen die jij ze impliciet voorschotelt.
6. Anchoring effect
Het anchoring effect / anker effect zorgt ervoor dat de info die jij als eerste krijgt een anker (ofwel uitgangspunt) is bij elke nieuwe beslissing. Informatie die je krijgt, vergelijk je altijd met eerdere info. Dit effect heet ook wel ‘verankeringseffect’ of ‘retentie-effect’.
7. Confirmation bias
Bij de confirmation bias zoeken we specifiek bevestiging voor onze huidige ideeën. We hechten bovendien extra waarde aan info die aansluit bij ideeën die we al hebben. We zoeken en interpreteren informatie dus op zo’n manier dat het bij ons past.
8. Halo effect
Het halo-effect zorgt voor een totaalbeoordeling over iemand of iets op basis van slechts één of een paar eigenschappen. Je vormt dus een grotere algehele indruk over een organisatie of persoon. Zelfs al ken je maar heel weinig eigenschappen.
9. Het recency effect
Het recency effect wil zeggen dat de meest recente informatie het meest actief is in je geheugen. Het brein heeft niet de capaciteit om álle informatie te onthouden. Dus wat doet je geheugen? Het slaat de laatste informatie op. Slim toch.
10. Primacy effect
Het primacy effect zorgt ervoor dat je vooral de eerste informatie goed onthoudt. Het is het tegenovergestelde van het recency effect. Je onthoudt de eerste info het allerbeste. Lees je een opsomming? Vooral het eerste punt blijft hangen.
11. Availability bias
Door de availability bias nemen we beslissingen op basis van wat we al weten over een specifiek onderwerp. Dat hoeft dus zeker niet de belangrijkste of alle info te zijn. De availability bias wordt ook wel de beschikbaarheidsheuristiek genoemd.
12. Money Illusion
Bij de money illusion maken mensen verkeerde beslissingen omdat het gaat om procenten. Mensen vinden de relatieve weergave van getallen lastig: procenten dus. Want 0,14% klink nou eenmaal ingewikkelder dan 14 cent.
