Het Slimme Onbewuste - Ap Dijksterhuis Score 7.6

Vertelde Daniel Kahneman in zijn boek Ons Feilbare Denken (Thinking Fast and Slow) een nogal theoretisch verhaal over onze bewuste en onbewuste beslissingen. Het Slimme Onbeuwste van Ap Dijksterhuis doet ongeveer hetzelfde, maar dan als een lekker leesbare variant. Het boek geeft een diepere blik in wat we bewust denken te doen, maar waar we getruukt worden door ons onbewuste.

Beschrijving Het Slimme Onbewuste

In het boek Het Slimme Onbewuste werkt Ap Dijksterhuis in negen opbouwende hoofdstukken toe naar de conclusie dat we oprecht niks bewust doen. Zelfs niet hetgeen waarvan we bewust denken dat we het bewust doen. Hij toont ons dat ‘bewustzijn’ alleen maar een scherm is waarop het onbewuste de conclusie van zijn activiteiten projecteert. Ja, dat klinkt nogal vaag. Daarom trekt Ap Dijksterhuis er het gehele boek voor uit om naar die conclusie toe te werken.

Willekeurige Evolutie

Elk hoofdstuk komt Ap Dijksterhuis met zijn boek iets dichter bij de kern. Wat we zien, wat we zeggen én wat we doen, is allemaal onbewust. Het is grotendeels gebaseerd op de manier waarop we evolutionair ontwikkeld zijn. En ook dat evolutieproces wordt behoorlijk gebagatelliseerd.

Evolutie is volgens Dijksterhuis geen mooi proces waarin we elke keer net iets beter worden. Het is een willekeurig proces waarbij 90% van de evolutionaire verbeteringen geen ‘verbeteringen’ bleken. We zijn eigenlijk een beetje willekeurig geworden tot wie we zijn. En ons bewustzijn is een soort fancy feature die we er in de evolutie als bonus bij hebben gekregen. Maar of we die feature écht nodig hebben, dat betwijfelt Dijksterhuis in zijn boek Het Slimme Onbewuste.

Uitgelicht 1

Heb of had je zelf jonge kinderen? Wellicht komt het volgende beeld je dan herkenbaar voor: ouders die een jong baby’tje z’n eerste hapjes willen geven, doen zelf óók hun mond open. Kopieergedrag. We doen het bijna allemaal. Maar wat blijkt uit het onderzoek dat Ap Dijksterhuis op pagina 170 van Het Slimme Onbewuste beschrijft: “In 80 procent van de gevallen bleek dat moeders hun mond opensperden meteen nadat baby’s dit deden”. De baby’s doen het dus eerst en dan pas de moeders of vaders. Wij kopiëren onze baby. Niet andersom. Het is net als geeuwen, waarbij we elkaar ‘zinloos’ imiteren.

Uitgelicht 2

Iets verderop, op pagina 174, geeft Dijksterhuis aan dat mensen het bovendien waarderen als anderen hen kopiëren. In een experiment lieten onderzoekers één groep serveerster de bestelling van een restaurantbezoeker letterlijk herhalen. De andere groep serveersters herhaalde de bestelling bewust niet. De herhalende serveersters haalden uiteindelijk 4 x zoveel fooi op. Conclusie: we zijn klaarblijkelijk nogal narcistisch aangelegd en houden ervan als andere mensen ons imiteren.

Conclusie Het Slimme Onbewuste

Het boek van Ap Dijksterhuis biedt helder inzicht in het verschil tussen onze bewust en onbewust denken en doen. Het Slimme Onbewuste schrijft in een sterke opbouw toe naar één onderzoek waaruit blijkt dat we zelfs onze bewuste beslissingen, onbewust al 0,8 seconden eerder maken. En dat is een fascinerend gegeven. Het boek is tegelijkertijd vrij theoretisch en mist praktische handvatten over wat je nu met deze kennis kunt doen. Dat is iets wat de opvolger van dit boek ‘Op Zoek naar Geluk’ overigens wél heeft.

Pluspunten

• Psychologisch complexe info helder uitgelegd
• Mooie opbouw in het boek
• Spraakmakende onderzoeken

Minpunten

• Duurt even voordat je in het verhaal zit
• Praktische toepassing moet je zelf ontdekken